MANNRÉTTINDI KVENNA ERU EKKI MUNAÐUR!
Árið 2008 verður 16 daga átaki gegn kynbundu ofbeldi ýtt úr vör í 18 sinn. 16 daga átak hefur í frá 1991 unnið að því að draga kynbundið ofbeldi fram í dagsljósið sem mannréttindabrot. Hópar og samtök um allan heim hafa nýtt átakið til að krefjast aðstoðar og stuðnings til handa fórnarlömbum ofbeldis, til að styrkja forvarnastarf og þrýsta á um breytingar á löggjöf til að bæta réttarstöðu þolenda. Þá hefur átakið verið nýtt til að stuðla að því alþjóðlegum mannréttindareglum sé beitt til að vinna gegn kynbundu ofbeldi sem mannréttindabroti, heilbrigðisvandamáli og ógn við mannfrelsi og frið um allan heim.
60 ára afmæli Mannréttindayfirlýsingar Sameinuðu þjóðanna er sögulegur viðburður en hún er undirstaða allra alþjóðlegra mannréttindasamninga sem milljónir manna byggja rétt sinn á. Meginreglurnar, sem settar eru fram í yfirlýsingunni, eru grundvöllur starfs mannréttindafrömuða um allan heim og veita gefa starfi þeirra jafnframt viðurkenningu og lögmæti. Alþjóðleg mannréttindavernd og réttindi kvenna eiga undir högg að sækja og því er 16 daga átak árið 2008 tileinkað mannréttindayfirlýsingunni og aðgerðum til að tryggja konum þau réttindi sem hún kveður á um.
Mannréttindi geta ekki talist algild á meðan mannréttindi kvenna eru brotin. Hið alþjóðlega átak sem hafið er í tilefni af 60 ára afmæli Mannréttindayfirlýsingarinnar er kjörinn vettvangur til að berjast fyrir bættum rétti kvenna, til að berjast gegn kynjamisrétti og skapa heim sem er laus við ofbeldi, mismunun og óréttlæti. Virk réttindi kvenna eru grunnþáttur í sanngjörnum, sjálfbærum heimi þar friður ríkir og mannréttindi allra eru virt.
Undanfarin 60 ár hafa konur barist ötullega gegn kynjamisrétti á öllum sviðum með góðum árangri. Feminískri nálgun á mannréttindi er beitt víða um heim og er í stöðugri þróun. Réttindabarátta kvenna hefur haft gagngerar breytingar í för með sér á sviði menntunar, heilsu, löggjafar, stjórnmála og á túlkun mannréttindahugtaksins almennt. Alþjóðagerðir, þar sem réttindi kvenna eru áréttuð, eru m.a. alþjóðasamningur Sameinuðu þjóðanna um afnám allrar mismununar gagnvart konum (CEDAW) og ályktanir og yfirlýsingar stofnana og þinga Sameinuðu þjóðanna, s.s. Vínaryfirlýsingin, Kaíró-áætlunin, Peking-áætlunin, Þúsaldarmarkmiðin og Heimsþingið. Konur hafa kallað eftir pólitískum vilja með góðum árangri og áréttað við stjórnvöld nauðsyn þess að gera gagngerar breytingar - því miður er þó framkvæmdinni og úrræðum til að uppfylla þessi loforð enn ábótavant.
16 daga átak 2008 er tileinkað Mannréttindayfirlýsingunni og aðgerðum til að tryggja konum þau réttindi sem hún kveður á um. Sérstök áhersla er lögð á að:
· Að styðja konur sem berjast fyrir mannréttindum.
· Að binda enda á ofbeldi gegn konum.
· Að stuðla að auknu jafnrétti kynjanna innan stofnana Sameinuðu þjóðanna.
· Að auka fjárframlög til fyrir baráttunnar gegn kynjamisrétti.
Á liðnum áratug hefur vitneskja um kynbundið ofbeldi vaxið stórum skrefum fyrir tilstilli samtaka, stofnana og einstaklinga sem hafa um allan heim unnið sleitulaust að því að uppræta ofbeldi gegn konum. Þó mörgu hafi verið áorkað þá eru enn langt í land. Í tengslum við hátíðahöld vegna 60 ára afmælis Mannréttindayfirlýsingarinnar beinir 16 daga átak árið 2008 sjónum að alþjóðlegum mannréttindum kvenna og heiðra kvenréttindabaráttu í gegnum tíðina. Þátttakendur eru hvattir til að beina aðgerðum að þeim margvíslegu mannréttindabrotum sem konur glíma við um allan heim og stuðla að því að forystuhlutverk kvenna í mannréttindabaráttu sé metið að verðleikum.
Á Íslandi verður sjónum sérstaklega beint að því að standa vörð um mannhelgi og mannréttindi kvenna í efnahagskreppunni. Yfirskrift átaksins árið 2008 er Mannréttindi kvenna eru ekki munaður!, til að leggja áherslu á að opinberar aðgerðir til að vernda mannréttindi kvenna eru ekki munaður sem kasta má fyrir róða þegar skórinn kreppir. Margt hefur áunnist undanfarin ár í baráttu gegn kynbundnu ofbeldi; íslensk stjórnvöld hafa gert ítarlega aðgerðaáætlun gegn ofbeldi á heimilum og kynferðisofbeldi og aðgerðaáætlun gegn mansali er í smíðum. Brýnt er að fyrirhugaður niðurskurður hins opinbera bitni ekki á framkvæmd þessara áætlana því vitað er að efnahagsþrengingar geta leitt til aukins kynbundins ofbeldis og bitna oft harðar á konum. Nú þegar leita fleiri konur til Kvennaathvarfsins en vant er og flestir einstæðir foreldrar sem lifa við fátæktarmörk á Íslandi eru konur. Hafa ber hugfast að það var í kjölfar kreppunnar í Finnlandi á níunda áratugnum sem kynlífsiðnaður náði fyrst fótfestu í landinu.
Í 16 daga mun á fjórða tug aðila og samtaka um sem lætur sig málefnið varða standa fyrir margvíslegum viðburðum í því augnamiði að vekja athygli almennings á orsökum og afleiðingum kynbundins ofbeldis, með sérstakri áherslu á mannréttindi kvenna í efnahagsþrengingum. Á Íslandi koma eftirfarandi aðilar að átakinu:
Aflið - Alnæmisbörn - Alnæmissamtökin á Íslandi - Alþjóðahús - Amnesty International á Íslandi - Barnaheill - Blátt áfram - Bríet – félag ungra femínista - Femínistafélag Íslands - Félagsmálaráðuneyti - Forma - Háskólinn á Akureyri - Jafningjafræðsla Hins hússins - Jafnréttisstofa - Kvenfélagasamband Íslands - Kvennahreyfing Öryrkjabandalags Íslands - Kvennaráðgjöfin - Kvennasögusafnið - Kvenréttindafélag Íslands - Leikfélag Akureyrar - Lögreglan í Reykjavík - Mannréttindaskrifstofa Íslands - Neyðarmóttaka vegna nauðgunar - Prestur innflytjenda - Rannsóknastofa í kvenna- og kynjafræðum - Rauði Kross Íslands - Samtök kvenna af erlendum uppruna á Íslandi - Samtök um kvennaathvarf - Soroptimistasamband Íslands - Stéttarfélag íslenskra félagsráðgjafa - Stígamót - UNICEF á Íslandi - UNIFEM á Íslandi - V-dagssamtökin - Zonta á Íslandi - Þjóðkirkjan
Nánari upplýsingar um átakið er að finna á heimasíðu átaksins: http://www.cwgl.rutgers.edu/16days/home.html og hjá Center for Women's Global Leadership en þar er einnig hægt að fá Aðgerðapakka (Action Kit).
Ýmsir athyglisverðir tenglar: